Door Hugo Jager - 9 april 2022
Ilja Leonard Pfeijffer omarmt in zijn Boekenweekgeschenk Monterosso mon amour het Boekenweekthema ‘Eerste liefde’. Het maakte hem gelijk nieuwsgierig naar de mogelijkheden. ‘Ik moet een verhaal onder mijn handen organisch laten groeien en ik wil mijzelf de gelegenheid geven om me te laten verrassen. Terwijl ik aan het schrijven was doemden er zoveel ideeën op.’
We overbruggen zo’n duizend kilometer. Aan tafel in Genua zit Pfeijffer sjekkies te draaien, terwijl hij mijn vragen met een kritische blik op zich laat inwerken. ‘Afgezien dat het iets is wat je hoort te zeggen, is het ook daadwerkelijk een grote eer om het Boekenweekgeschenk te mogen schrijven,’ zegt de schrijver. ‘En stiekem was het iets wat al heel lang op mijn verlanglijstje stond. De Boekenweek is een typisch Nederlandse traditie. Heel erg waardig.’ Niet dat het makkelijk was. ‘Normaal neem je bij het schrijven de ruimte die je van pas komt. Maar de marge van het geschenk is vrij strikt en dat is wel een extra hindernis.’ Het was een nieuwe aanpak voor de auteur van groots opgezette romans. ‘Ik had nog nooit een novelle geschreven. Ik keek tijdens het schrijven steeds op mijn woordenteller om te controleren of de spanningsboog niet te lang werd en het verhaal in balans zou blijven. Je kunt weinig nevenverhalen in elkaar weven en het is onmogelijk om je meerdere plotlijnen te permitteren. Alles moet in zijn beperkte omvang functioneel zijn.’
Hoofdpersoon Carmen is als bibliotheekmedewerker verantwoordelijk voor het organiseren van culturele evenementen. Ze is dolblij dat ze dé bekende schrijver Ilja Leonard Pfeijffer tijdens de Boekenweek heeft kunnen uitnodigen. Het moment waarop Pfeijffer pontificaal zijn intrede doet in het verhaal, bracht mij als lezer aan het schaterlachen. Ik citeer: ‘Hij is in vol ornaat gekomen, in een donker pak met krijtstreep, blinkende manchetknopen, barokke ringen, een stropdas die bij zijn sokken kleurt en een dasspeld met nepparelmoer. Hij ziet eruit als de directeur van de botsautootjes.’ Dat de schrijver nu precies zo aan tafel tegenover me zit, maakt het een vlijmscherpe typering vol zelfspot. ‘Ik heb daar een satanisch genoegen aan beleefd om mezelf zo te beschrijven. Ontzettend leuk om mezelf zo genadeloos neer te zetten.’
Hoewel de geschenkauteurs het thema van de Boekenweek meestal demonstratief naast zich neerleggen, liet Pfeijffer zich er graag door sturen. In de novelle reist hoofdpersoon Carmen terug naar Monterosso waar ze op haar zestiende voor het eerst verliefd werd. ‘Eerste liefde is een herkenbaar en heel ambigu verschijnsel. Omdat het gemengde gevoelens oproept van vertedering, nostalgie, heimwee misschien wel. Maar ook van mislukking en van falen. Van grote verhalen die door onervarenheid om zeep zijn geholpen.’ Voor Pfeijffer maakt dat van eerste liefde een ideaal onderwerp. ‘Het is een heel zoetzuur thema. En dat is altijd goed. Carmen beleeft het als nostalgie, maar daar is nog een heel leven achteraan gekomen. Het gaat om die spanning tussen die romantische herinnering en het weinig romantisch leven dat erop volgt.’
Bij lezers van het oeuvre van Pfeijffer zal Monterosso een belletje doen rinkelen. Personages Clio en Ilja uit Grand Hotel Europa doen het vissersplaatsje aan en mijmeren daar over de goede en kwade kanten van toerisme. Doordat Pfeijffer tijdens de lezing in de bibliotheek over Monterosso vertelt, wordt Carmen erdoor getriggerd terug te gaan. ‘Ik vond het als decor geschikt omdat het tijdens de eerste golf van de pandemie een totaal leeg plaatsje zonder toeristen was. Je zou hopen dat deze stilstand benut zou worden voor reflectie. Helaas is daarvan geen spoor te bekennen. Er wordt ingezet op het volledige toeristische herstel. Dan is de pandemie dus eigenlijk voor niets geweest. Dat geldt natuurlijk ook voor andere dingen. Grotere problemen waar we mee te kampen hebben, zoals de klimaatcrisis. Ook daar zie je dat de gelegenheid tot reflectie die deze periode ons heeft geboden maar mondjesmaat wordt benut.’
Maatschappelijke problemen die door het verhaal schemeren. Zo bezien is het Boekenweekgeschenk een typische Pfeijffer. ‘Ik wil mijn lezers aan het denken zetten over dit soort dingen. Toerisme is een van de symptomen van globalisering. En globalisering zorgt voor fundamentele veranderingen in de maatschappij. Ik vind dat erg interessant en probeer mijn lezers er ook voor te interesseren.’ De auteur bekent dat deze opdracht naar meer smaakt. ‘Ik had nog nooit een novelle geschreven. Het was een vorm die me erg beviel, dus ik sluit niet uit dat ik me er in de toekomst nog eens aan waag.’
Ilja Leonard Pfeijffer, Monterosso mon amour, Stichting CPNB, 96 pagina’s.
Dit interview verscheen eerder in de Boekenkrant van maart 2022.